Bebeklerde Diş Çıkarma

Süt dişleri ne zaman çıkar?

İlk süt dişleri genellikle 6. aydan itibaren sürmeye (çıkmaya) başlar. Bu dönem bebeklerde değişkenlik gösterebilir. Bebeklerde diş çıkarma 3 aylıkken başlayabileceği gibi bu süreç 12. aya kadar uzayabilir. İlk olarak alt kesici dişler çıkar. Bu dişleri takiben üst kesici dişler ve alt/üst yan kesici dişler çıkar. Ardından birinci süt azı dişleri ve köpek dişleri çıkarken, en son ikinci süt azı dişleri çıkar. Süt dişlerinin çıkması ortalama 2,5-3 yaşında tamamlanır. Bir bebekte alt ve üst çenede 10’ar tane olmak üzere toplam 20 tane süt dişi vardır.

Diş çıkarma neden erken/geç başladı?

Bebeklerin diş çıkarma zamanları değişkenlik gösterebilir. Erken ya da geç çıkarılan süt dişlerinin çürüğe yatkınlığı ya da başka problemleri beraberinde getirmesi gibi endişelenecek bir durum söz konusu değildir. Bebeklerin gelişimleri sırasında yürüme, konuşma zamanları nasıl farklılık gösteriyorsa, diş çıkarma zamanlarının farklılık göstermesi de normaldir.

Çok az vakada bebeğin süt dişlerinin erken/geç çıkması veya hiç çıkmaması söz konusu olabilir fakat başka bir hastalığa eşlik ederek karşımıza çıkar. Bebek zaten farklı sağlık problemleri sebebiyle çocuk doktorunun kontrolündedir. Sağlıklı bir bebeğin erken veya geç diş çıkarması önemsenmemelidir.

Erken süt dişi çıkaran bebeklerde dikkat edilmesi gereken şey, fırçalamanın da erken başlaması gerektiğidir. İlk diş çıkmasıyla birlikte başlayan diş fırçalama, süt dişlerini erken çıkaran bebeklerde annenin zorlanmasına sebep olabilir. Yaş küçüldükçe etkili diş temizliği yapmak zorlaşabilir.

Süt dişlerini geç çıkaran bebeklerin, süt dişlerinin düşüp kalıcı dişlerinin gelmesinde de gecikmeler yaşanabileceği unutulmamalı ve bu konuda da endişe edilmemelidir. Bu sebeple süt dişlerindeki problemler değerlendirilirken (çürük, kırık vb.) geç düşeceği hesaba katılmalı ve ona göre yapılması gereken müdahale ertelenmemelidir.

Diş çıkarma belirtileri nelerdir ve diş çıkaran bebekteki huzursuzluklar nelerdir? 

Diş çıkarma sırasında yaşanan belirtiler ve huzursuzluklar bebekten bebeğe farklılık göstermekle birlikte, aynı bebekte dişten dişe de farklılık gösterebilir. Diş çıkarken görülen belirtiler ve huzursuzluklar, diş çıkmasından 1 hafta öncesinde başlar, dişin diş etini aşmasıyla ve ağız içinde kendini göstermesiyle son bulur. Bu süreç 6 ay-3 yaş arasında devam eder. Çıkarken en çok belirti gösterip huzursuzluk yaratan dişler genellikle süt azı dişleridir. Çünkü bu dişlerin diş etini aşması daha zordur. Diş çıkmasındaki en sıkıntılı dönem dişin diş etini delmesi sırasında yaşanır. Bu dönemde sürmesini beklediğiniz diş bölgesine dokunduğunuzda, ısı artışı ve bastırdığınızda diş etinde beyazlama görülür. Çoğu zaman dişin kesici yüzeyleri parmakla hissedilir.

Bebeğinizin diş çıkarması döneminde yaşayabileceği belirtiler; salyasındaki artış ve buna bağlı olarak yanak ve dudak çevresinde görülen kızarıklıklar ve tahrişler, salyasının boğazda birikmesinden dolayı oluşan öksürük, diş çıkarken diş etine baskı uyguladığı için bölgesel ağrı hissi ve bununla birlikte gelen huzursuzluk, ağlama, kulağı kaşıma ve çekiştirme, beslenme ve uyku düzeninde bozulmalar, iştahsızlık, dişlerdeki kaşınma sebebiyle her şeyi ağızına götürüp ısırma isteği, ateş, ishal, dişin çıkacağı bölgede diş etini aşmaya çalışan dişin yarattığı ufak kanamalar şeklinde sıralanabilir.

Bebeğin diş çıkarması sırasında gösterdiği, ateş, ishal, kulak kaşıma, iştahsızlık gibi belirtiler göz ardı edilmemelidir. Bebeğiniz aynı belirtileri gösteren başka bir enfeksiyöz hastalıktan dolayı bu belirtileri gösteriyor olabilir. Diş çıkarma belirtisi olarak görülen ateş 38,5 derecenin üstünde ve uzun süreli olmaz. Diş çıkarma belirtisi olan ishal ise 3 günü geçmez. Huzursuzluk halinin en fazla 1 hafta sürmesi normaldir.  Yüksek ve uzun süreli ateş, ishal, huzursuzluk durumlarında başka bir hastalıktan dolayı olup olmadığı mutlaka araştırılmalı ve bir doktora başvurulmalıdır.

Diş çıkaran bebeklerde yüksek ateş görülür mü?

Diş çıkaran bebeklerde yüksek ateş, diş çıkarma sırasında yaşanabilecek belirtilerdendir. Aynı zamanda yüksek ateşle birlikte ishal ve iştahsızlık da diş çıkarma sırasında karşımıza çıkabilecek sorunlardandır. Fakat her bebek diş çıkarma sırasında yüksek ateş ve ishal sorunu yaşamayabilir. 37-38,5 derece arasında seyreden yüksek ateş diş çıkarma belirtisi olabilir. 38,5 dereceyi aşan veya uzun süre devam eden yüksek ateş enfeksiyon belirtisi de olabilir. Bebeğin diş çıkarma dönemiyle aynı zamana denk gelen enfeksiyöz hastalıklar birbirini maskeleyebilir. Bu nedenle yüksek ateş, ishal, huzursuzluk ve iştahsızlık gibi belirtileri ihmal etmemeli, diş çıkarma sebebiyle olduğu düşünülse dahi bir doktora mutlaka başvurulmalıdır. Diş çıkarma sebebiyle kendisini gösteren yüksek ateş parasetamol (ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçların etken maddesi) içeren bir ilaçla kontrol altına alınabilir.

Bebeklerin diş çıkarırken rahatlatılabilmesi için yapılması gerekenler nelerdir?

Bebeklerin diş çıkarırken rahatlatılabilmesi için yapılabilecek birkaç basit yöntem vardır.

En kolay çözümlerden bir tanesi soğuk uygulamasıdır. Birkaç farklı yöntem kullanılarak yapılabilir.

Annenin elini uzun süre soğuk suda yıkadıktan sonra ağrılı bölgeye bastırarak masaj yapması bebeği diş çıkarma döneminde rahatlatacaktır. Bu uygulama soğuk suda bekletilmiş temiz bir bez kullanılarak da yapılabilir. Bu işlem sırasında bebeğinizi kucağınıza alıp sarılmak ona güven duygusu verip sakinleşmesini sağlayacaktır.

Soğuk uygulamasındaki bir diğer yöntem ise bebeğin eline buzdolabında bekletilmiş salatalık, havuç gibi sert gıdaların verilmesidir. Bebeğiniz bu besinleri tüketirken aynı zamanda ağrılı bölgeye soğuk masaj uygulaması da yapmış olacaktır.

Bir diğer soğuk uygulama yöntemi ise anne sütü veya meyve pürelerinin buz kalıplarında dondurulup bebeğin yemesine izin verilmesidir. Temiz bir beze sarılmış buz parçasının verilmesi de aynı etkiyi gösterecektir. Bu şekilde o bölgedeki ağrı ve yanma hissi azalacaktır.

Bebeklerin diş çıkarırken rahatlatılabilmesi için uygulanabilecek bir diğer yöntem ise diş kaşıyıcılarıdır. İçi su dolu olan, plastik ve boyalı olmayan diş kaşıyıcıları bebeklere ısırması için verilebilir. Verilmeden önce 5 dakika buzdolabında bekletilmesi etkinliği artıracaktır ve diş çıkan bölgede rahatlama hissi yaratacaktır. Bebeklere kemirmesi için verilen sert gıdalar veya diş kaşıyıcıları kullanımı sırasında, bebeğin oturur pozisyonda ve ebeveyn gözetiminde olması yaşanabilecek kazalara karşı alınacak önemli bir önlemdir.

Bebeklerin diş çıkarırken rahatlaması için yukarda saydığımız yerel uygulamalar yeterli gelmiyorsa, doktor kontrolünde kullanılacak parasetamol içerikli ağrı kesiciler, antihistaminikler veya jel ve solüsyonlar da etkili olacaktır.

Bebeklerde diş çıkarma sırasında görülen huzursuzlukların giderilmesinde, bebeğinizle daha çok vakit geçirmenizin ve ona sık sık sarılmanızın etkisi oldukça fazladır. Anne sarılması her şeye toleransı artırır ve güven duygusunu pekiştirir. Bebeğinize sarılarak bu dönemde sıkıntısını anladığınızı ve yanında olduğunuzu hissettirmek, sakinleşip rahatlamasını sağlayacaktır.

Diş çıkaran bebeklerde ilaç kullanımı nasıldır?

Diş çıkaran bebeklerde ilaç kullanımı, diş çıkan bölgenin rahatlatılması için yapılan yerel uygulamalar işe yaramıyorsa, bebeğin rahatlamasında yardımcı olacaktır. Diş çıkaran bebeklerde doktor tavsiyesi ile alınacak parasetamol içerikli bir ilaç, belirtileri azaltıp,  bebeğin daha rahat etmesini sağlayacaktır. Diş çıkarma aynı zamanda bütün alerji belirtilerini gösterdiğinden (kaşıntı, kızarıklık, ateş) ve aslında alerjik bir reaksiyon olduğundan doktor tavsiyesi ile alınacak antihistaminik (alerji ilacı) de diş çıkaran bebeğin rahatlamasına yardımcı olacaktır. Bütün bunların yanı sıra piyasada, dişlerin çıkacağı bölgeye yerel olarak uygulanan jel ve solüsyonlar vardır. Bu jel ve solüsyon formundaki ilaçlar kimyasal içerikli olabildiği gibi bitkisel içerikli de olabiliyor. Jel ve solüsyonlar kısa süreli etki göstermekle birlikte bebekten çok annenin rahatlamasını sağlıyor. Denenmek isteniyorsa mutlaka doktora danışılmalı ve doktor kontrolünde kullanılmalıdır.

Diş çıkarma döneminde kullanılabilecek diş kaşıyıcıları nasıl olmalıdır?

Bebekler diş çıkarma döneminde yaşadıkları kaşıntı hissini gidermek için pek çok yola başvururlar. Bebekler diş kaşıyıcısı olarak en çok ellerini kullanırlar. Onun yanı sıra diş çıkarma döneminde kullanılabilecek diş kaşıyıcısı olarak özel üretilmiş oyuncaklardan da faydalanırlar. Diş kaşıyıcılarının pek çok tipi olmakla birlikte, plastik ve boyalı olmamasına dikkat edilmesi gerekir. En çok önerdiğimiz diş kaşıyıcıları içi su dolu olanlardır. Bu diş kaşıyıcıları 5 dakika buzdolabında soğutulup o şekilde bebeğe verilirse, soğuk aynı zamanda kaşınan bölgenin rahatlamasına da yardımcı olacaktır. Diş kaşıyıcılarının veya bebeğin ellerinin temizliğine bu süreçte özen gösterilmelidir. Bebeğe kemirmesi için herhangi bir şey verilirse, bebeğin solunumunu engellememesi açısından mutlaka ebeveyn gözetimi altında ve bebek oturur pozisyonda olmalıdır.

Bebeklerde ilk diş muayenesinin ne zaman yapılması gerekir?

Bebeklerde ilk diş muayenesi, ilk diş çıkmasından sonraki 6 ay içerisinde yapılmalıdır. İlk diş muayenesinin bu kadar erken yapılmasının asıl amacı, aileleri bebeğin beslenme şekli ve dişlerinin nasıl temizlenmesi gerektiği konusunda bilgilendirmektir. Yanlış beslenme alışkanlıkları ve diş temizliğine önem verilmemesi sonucunda erken çocukluk dönemi çürüklerine (halk arasında biberon çürüğü olarak biliniyor) sıkça rastlanmaktadır. Bu konuda önlemler almak ve gerektiği zaman koruyucu tedavilerden faydalanmak için bebeklerde ilk diş muayenesinin ilk diş çıkmasını takip eden en kısa sürede yapılması gerekir.